Aktualności archiwalne 2021

Portret Jana III Sobieskiego na tle bitwy

26 sierpnia 1671 roku - Zwycięstwo hetmana Jana Sobieskiego pod Bracławiem

Od 1659 r. trwała wojna polsko-rosyjska, a przedmiotem sporu była między innymi Ukraina. W grudniu 1666 r. wojsko kwarciane zostało rozbite przez Kozaków pod dowództwem Piotra Doroszenki, który rok wcześniej został hetmanem kozackim. Kozacy po raz pierwszy od ugody hadziackiej z 1658 r. walczyli przeciwko Rzeczypospolitej. Zmusiło to Polskę do szukania porozumienia z Rosją. W traktacie w Andruszowie z 30 stycznia 1667 r. Dniepr uznano za granicę posiadłości obu stron na Ukrainie.

Doroszenko zabiegał o protekcję w Stambule, stawiając sobie za cel zjednoczenie Ukrainy rozdartej między dwa państwa. W październiku 1669 r. z pomocą Tatarów bezskutecznie oblegał hetmana Jana Sobieskiego w obozie warownym pod Podhajcami. W wyniku porażki musiał uznać się za poddanego króla polskiego. W 1668 r. próbował wzniecić na Ukrainie Lewobrzeżnej powstanie antyrosyjskie. W 1670 r. zażądał od Rzeczypospolitej uprawnień przekreślających faktycznie jej zwierzchnictwo nad Ukrainą. Władzę hetmańską przekazano jego rywalowi Michałowi Chanence, a Doroszenko udał się pod opiekę sułtana.

Na skutek interwencji Doroszenki w Stambule, Adila Gireja, zniechęconego po klęsce pod Podhajcami, zastąpił w chanacie krymskim wojowniczy Selim Girej. Oddziały kozacko-tatarskie rozpoczęły wojnę z Rzecząpospolitą, natrafiając na nieliczne (4 tys.), ale świetnie dowodzone przez hetmana Jana Sobieskiego wojsko koronne. Z powodzeniem zastosował on taktykę z kampanii podhajeckiej, polegającą na atakach jazdy na najsłabsze punkty przeciwnika. Odniósł błyskotliwe zwycięstwa pod Bracławiem (26 sierpnia 1671 r.) i Kalnikiem (21 paździenika) oraz poddał królowi Michałowi Korybutowi Wiśniowieckiemu szereg innych miast. Militarne sukcesy nie zostały wykorzystane z winy dworu, obawiającego się wzmocnienia pozycji Sobieskiego, któremu zwycięstwa przysporzyły znacznej popularności.